Co to jest PMR446?
Urządzenia radiowe podzielone są na dwie klasy. Klasa 1 - to urządzenia które można użytkować bez pozwolenia radiowego na terenie krajów członkowskich UE. Klasa 2 - to urządzenia na użytkowanie których, wymagane jest pozwolenie radiowe, zgodnie z lokalnym prawem. PMR446 to urządzenia radiowe klasy 1.
Historia walkie-talkie
Pierwsze „walkie talkie”, czyli przenośne urządzanie nadawczo-odbiorcze opracowano w czasie II wojny światowej. Przypisuje się je Donaldowi Hingsowi i zespołom inżynierów Motoroli. Działanie urządzeń od czasu powstania jest takie samo. Kiedy użytkownik chce rozmawiać, naciska przycisk PTT (push-to-talk), który wyłącza odbiornik, a włącza nadajnik. Termin „walkie-talkie” oznaczał początkowo urządzenie noszone z tyłu, na plecach. Pierwszym udanym urządzeniem ręcznym był transcevier AM SCR-536, zaprojektowany przez Polaka Henryka Magnuskiego, a wyprodukowany przez Motorolę w 1941r. Urządzenie nazwano „handy-talkie”, ponieważ można było je trzymać w całości w dłoni. Walkie-talkie początkowo używane były w wojsku. Po wojnie rozpowszechniły się w dziedzinie bezpieczeństwa publicznego, w handlu, usługach i na budowach, gdzie stosowane są do dziś. Aktualnie powszechnie stosowane są wszędzie tam, gdzie wymagana jest bezpośrednia, przenośna łączność radiowa. Dostępne w szerokim przedziale cenowym, od niedrogich urządzeń analogowych, które są sprzedawane jako zabawki, do profesjonalnych urządzeń cyfrowo-analogowych.
ETSI
Standard PMR446 został opracowany w połowie lat 90-tych, przez ETSI (European Telecommunications Standards Institute), jako odpowiedź na zapotrzebowanie użytkowników, głównie małych firm, dla których pozyskiwanie częstotliwości z zakresu PMR (Privative Mobile Radio) było kłopotliwe i kosztowne. Ustalony wówczas zakres pasma 446-446.1MHz obowiązuje dziś, ale początkowo dotyczył urządzeń analogowych. Wraz z pojawieniem się urządzeń cyfrowych, zakres został poszerzony o kolejne 8 kanałów od 446.1 do 446.2MHz z przeznaczeniem na łączność w standardach cyfrowych. Podział ten zniesiono z dniem 1 stycznia 2017 roku. Od tego czasu dla urządzeń PMR/DMR 446 dostępnych jest 16 kanałów w odstępie 12.5kHz, z zastrzeżeniem, że urządzenia przeznaczone do obsługi rozszerzonego zakresu muszą mieć precyzyjny nadajnik. Zmiana ta nie jest ukłonem w stronę użytkowników radiotelefonów analogowych ale związana jest z procesem migracji analogowego standardu PMR do cyfrowego DMR. Natomiast od 1 stycznia 2018 został zniesiony podział pasma dla standardu dPMR 446, dzięki czemu użytkownicy otrzymali łącznie 32 kanały w odstępnie 6.25kHz.
Prawo
Czy istnieje wolne pasmo, bezpłatna częstotliwość?
Eter czyli przestrzeń, w której pracuje nasz radiotelefon jest regulowany przepisami prawa. W Polsce regulatorem widma radiowego jest Urząd Komunikacji Elektronicznej. Zgodnie z porozumieniami międzynarodowymi i Prawem Telekomunikacyjnym, bez pozwolenia radiowego, możemy korzystać tylko z urządzeń klasy 1.
„Urządzenia klasy 1 to telekomunikacyjne urządzenia końcowe i urządzenia radiowe, wobec których państwa członkowskie UE nie stosują ograniczeń w zakresie wprowadzania ich do obrotu lub oddawania do użytku”.
Wymagania dla urządzeń radiowych klasy 1 zawarte są w dyrektywie RED 2014/53/EU. Specyfikacja klas i podklas interfejsów radiowych zawarta jest w publikacji Komisji Europejskiej 2000/299/EC. Wymagania techniczne wobec radiotelefonów PMR446 określone są w Sub-class 51, gdzie wskazana jest norma ETSI EN 303 405. Norma ta określa minimalne wymagania techniczne dla radiotelefonów PMR446 oraz wskazuje powiązane normy dotyczące m.in., bezpieczeństwa, wpływu na organizmy żywe, efektywności wykorzystania widma oraz kompatybilności elektromagnetycznej (EMC), które musi spełniać urządzenie wprowadzane na rynek.
Identyfikacja
Kupując radio, nie musimy sobie tym wszystkim zaprzątać głowy. Wystarczy szybka identyfikacja i wgląd w Deklarację zgodności EU, która powinna potwierdzać zgodność urządzenia z dyrektywą 2014/53/EU. Poniżej zaprezentowane są typowe urządzenia PMR446 wraz z ich charakterystycznymi cechami. W radiach profesjonalnych pod akumulatorem znajduje się oznaczenie modelu, producenta, zakres przestrajania oraz numer seryjny. Radia konsumenckie, tzw. pmrki, mają zazwyczaj ograniczony zakres informacji do modelu i/lub numeru seryjnego.
Jeżeli radiotelefon ma szerszy zakres strojenia i/lub wymienną antenę, oznacza to, że w świetle prawa jest to urządzenie klasy 2 lub radio amatorskie. Na użytkowanie takiego sprzętu wymagane jest pozwolenie radiowe lub licencja amatorska. Przestrzegamy przed zakupem takich urządzeń, ponieważ samo urządzenie może przysporzyć wielu problemów użytkowych oraz prawnych (patrz: Źródła - Prawo Telekomunikacyjne).
Standardy
Dostępne są trzy standardy łączności radiowej PMR (Privative Mobile Radio), z których możemy korzystać bez pozwolenia radiowego.
PMR 446 |
DMR Tier I (DMR 446) |
dPMR 446 |
|
tryb pracy | analogowy | cyfrowo-analogowy | cyfrowo-analogowy |
modulacja | F3E (FM) | 4FSK | 2FSK |
typowa zajętość widma | 8-11kHz | 7kHz (7K60FXW) | 4kHz (4K00F1E) |
dostęp do kanału radiowego | konwencjonalny | TDMA | FDMA |
liczba kanałów / odstęp | 8 lub 16* / 12.5kHz | 16 / 12.5kHz | 32 / 6.25kHz |
pojemność (ilość jednocześnie prowadzonych rozmów) | 8 lub 16* | 32 | 32 |
ilość rozmów na kanale | 1 | 2 | 1 |
kodek dźwięku | - | AMBE+2 | AMBE+2 |
Więcej informacji | www.etsi.org | dmrassociation.org | dpmrassociation.org |
(*) w zależności od zakresu strojenia radiotelefonów. |
Źródła
Artykuł 3
Zasadnicze wymagania
1. Urządzenia radiowe są konstruowane w taki sposób, aby zapewnić:
a) ochronę zdrowia i bezpieczeństwa osób i zwierząt domowych oraz ochronę mienia, w tym również realizację celów odnoszących się do wymagań dotyczących bezpieczeństwa zawartych w dyrektywie 2014/35/UE, ale bez zastosowania limitu napięcia elektrycznego;
b) odpowiedni poziom kompatybilności elektromagnetycznej zgodnie z dyrektywą 2014/30/UE.
2. Urządzenia radiowe skonstruowane są w taki sposób, aby w celu unikania szkodliwych zakłóceń skutecznie wykorzystywały widmo radiowe i wspierały jego efektywne wykorzystanie.
Pełny tekst na EUR-LEX - Dyrektywa RED 2014/53/EU (j. polski)
"Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Administracji I Cyfryzacji z dnia 12 grudnia 2014 r. w sprawie urządzeń radiowych nadawczych lub nadawczo-odbiorczych, które mogą być używane bez pozwolenia radiowego pojęcie „PMR” (ang. Professional Mobile Radio/Private Mobile Radio) jest zdefiniowane jako radiotelefon sieci dyspozytorskiej. W świetle uregulowań Unii Europejskiej, takich jak ECC Decision 06(06), ECC Decision 04(06), ECC Decision 11(04), pojęcie „PMR” odnosi się do urządzeń:
- klasy 2, wobec których państwa członkowskie Unii Europejskiej stosują ograniczenia w zakresie wprowadzania ich do obrotu lub oddawania do użytku. Używanie urządzeń klasy 2 wymaga pozwolenia radiowego zgodnie z art. 143 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 1954 z późn. zm., dalej „Pt”);
- klasy 1 (tzw. PMR 446), wobec których państwa członkowskie UE nie stosują ograniczenia w zakresie wprowadzania ich do obrotu lub oddawania do użytku. Dla urządzeń PMR 446 nie jest wymagane pozwolenie na używanie urządzenia radiowego nadawczego lub nadawczo-odbiorczego stosownie do art. 144, ust. 2, pkt 5) ustawy Pt.
Podział na klasy oraz związanych z nimi znaków identyfikacyjnych ustanawia, obowiązująca w Polsce, Decyzja Komisji Europejskiej (KE) nr 2000/299/EC (Commission Decision 2000/299/EC (Version January 2018)), a w polskiej wersji nr 2000/299/WE - DECYZJA KOMISJI z dnia 6 kwietnia 2000 r. W wykonaniu art. 1 ust. 3 wyżej wymienionej Decyzji, zdefiniowano szczegółową specyfikację interfejsów radiowych (warunków wykorzystywania częstotliwości) dla urządzeń klasy 1. Szczegółowa specyfikacja odnosząca się urządzeń typu PMR 446 znajduje się w pozycji 51, tj. podklasy nr 51. Zgodnie z tą specyfikacją, urządzenia typu PMR 446 mogą być przenośnymi urządzeniami nadawczo-odbiorczymi o mocy nieprzekraczającej 500 mW e.r.p., wykorzystywanymi w służbie radiokomunikacyjnej ruchomej na krótkich dystansach. Urządzenia typu PMR 446 mogą wykorzystywać kanały radiowe o szerokości 6,25kHz lub 12,5 kHz oraz ściśle określonych nominałach w zakresie częstotliwości 446,0—446,2 MHz. Dodatkowo mogą być wyposażone tylko w antenę zintegrowaną i muszą spełniać wymagania określone w normie ETSI EN 303 405. Ponadto, urządzenia PMR 446 nie mogą być używane jako stacje bazowe lub retransmisyjne, a także nie mogą stanowić części infrastruktury oraz stacji retransmisyjnych.
Powyższe parametry urządzeń PMR 446 znajdują potwierdzenie w decyzjach “ECC Decision (15)05 The harmonised frequency range 446.0-446.2 MHz, technical characteristics, exemption from individual licensing and free carriage and use of analogue and digital PMR 446 applications” oraz w „Decyzji wykonawczej Komisji (UE) 2017/1483 z dnia 8 sierpnia 2017 r. zmieniającej decyzję 2006/771/WE w sprawie harmonizacji widma radiowego na potrzeby urządzeń bliskiego zasięgu i uchylająca decyzję 2006/804."
Art. 143.
1. Z zastrzeżeniem art. 144, art. 144a i art. 144b, używanie urządzenia radiowego wymaga posiadania pozwolenia radiowego, zwanego dalej „pozwoleniem”
Art. 154.
1. Urządzenie radiowe, wobec którego państwo członkowskie stosuje ograniczenia w zakresie wprowadzania go do obrotu lub oddawania do użytku lub wobec którego obowiązują wymagania dotyczące konieczności uzyskania pozwolenia na używanie urządzenia radiowego, stanowi urządzenie klasy 2.
1a. W przypadku urządzenia klasy 2 informacje dostępne na opakowaniu oraz podane w instrukcjach towarzyszących urządzeniom radiowym umożliwiają określenie państwa członkowskiego lub obszaru geograficznego w obrębie danego państwa członkowskiego, w których istnieją ograniczenia we wprowadzaniu do obrotu lub oddawaniu do użytku lub obowiązują wymagania dotyczące konieczności uzyskania pozwolenia na używanie urządzenia.
2. (uchylony)
3. Urządzenia radiowe, wobec których państwa członkowskie nie stosują ograniczeń w zakresie wprowadzania ich do obrotu lub oddawania do użytku, stanowią urządzenia klasy 1.
4. Prezes UKE umieszcza na stronach internetowych UKE przykładową listę urządzeń radiowych stanowiących urządzenia klasy 1.
Art. 208.
1. Kto bez wymaganego pozwolenia używa urządzenia radiowego nadawczego lub nadawczo-odbiorczego, podlega karze grzywny w wysokości do 1000 złotych.
2. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa w sposób uporczywy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
3. Sąd może orzec przepadek urządzeń przeznaczonych lub służących do popełnienia czynu określonego w ust. 1 i 2, chociażby nie stanowiły one własności sprawcy.
4. Sąd orzeka przepadek urządzeń przeznaczonych lub służących do popełnienia czynu określonego w ust. 1 i 2, chociażby nie stanowiły one własności sprawcy, jeżeli ich używanie zagraża życiu lub zdrowiu człowieka. Przepis art. 195 Kodeksu karnego wykonawczego stosuje się niezależnie od wartości przedmiotów, których przepadek orzeczono.
5. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w ust. 1, następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Co to jest PMR446? Historia powstania standardu
Autor tego rysu historycznego i genezy PMR446 uczestniczył w pracach CEPT nad koncepcją i ustanowieniem PMR446, a także, 40 lat temu, w odpowiedzi na apel GOPR, opracował oraz wykonywał radiotelefony "Klimek" i "Wawa", używane w ratownictwie, himalaizmie oraz ekspedycjach naukowych w obszary o ekstremalnych narażeniach klimatycznych. Ostatnio mógł też sprzęt PMR446 ocenić przez dostateczny okres z pozycji użytkownika. Ustanowienie PMR446 to kilka lat prac CEPT: DSI-2, posiedzeń WGFM i FM25 oraz zespołów roboczych, gdzie przewijał się ten temat.
W połowie lat dziewięćdziesiątych, w ramach DSI-2 przemysł podjął starania na rzecz pozyskania częstotliwości dla nowego ogólnodostępnego zastosowania radiokomunikacyjnego. Ta nowa aplikacja, z założenia uproszczona i niewymagająca indywidualnych zezwoleń, miała odpowiedzieć na zapotrzebowanie i wypełnić rynkową lukę. Została prowizorycznie nazwana "Small Business Radio" (SBR), ponieważ pierwotnie widziano jej zastosowanie głównie w małych firmach, dla których procedury zezwoleń i przydziału kanałów sieci PMR są zbyt kłopotliwe i kosztowne.
Apetyty kierowały się w obszar 400MHz, a tam oczywiście w pasmo amatorskie 430-440MHz. Widziałem sens SBR, ale nie w paśmie 430-440MHz. Oczywiste było wzajemne ryzyko konfrontacji nowej aplikacji z używanymi w tym paśmie urządzeniami amatorskimi i radiolokacyjnymi, głównie wojskowymi, także radarami o gigantycznej mocy. Było już dość problemów spowodowanych niefortunnym ulokowaniem pasma ISM i zastosowań LPD/SRD w segmencie 433,05-434,79MHz. Jako reprezentant IARU byłem mocno zaangażowany w obronę integralności i statusu pasma amatorskiego 430-440MHz. Na wczesnych posiedzeniach FM25 (DSI-2) byłem także rzecznikiem służby radiolokacyjnej, która zrazu nie miała tam swojego reprezentanta, a uczestniczący przedstawiciele rządowi nie byli dostatecznie zorientowani w technicznych niuansach różnorodnych radarów oraz dyscyplin amatorskich.
Czas upływał, a temat grzązł w kolejnych przymiarkach do obszarów wokół 400 i 900MHz. Wobec kolejnego impasu, plenarne posiedzenie utworzyło dziesięcioosobowy "zespół ostatniej szansy" i obdarzyło go zadaniem: "spróbujcie po raz ostatni lub zdejmujemy SBR z programu WGFM". Pamiętam dość napięte posiedzenie tego zespołu, ale wreszcie, późnym wieczorem - udało się! Uzgodniliśmy 446-446,1MHz, ramowe kryteria techniczne (szczegółowymi zajmuje się ETSI) i złożyliśmy sprawozdanie na plenum WGFM. Uczestnicy konsultowali się telefonicznie ze swoimi mocodawcami, aż wreszcie sprawa wróciła na posiedzenie plenarne i została wstępnie zaaprobowana. Zaproszono ETSI do przygotowania projektu warunków technicznych, a WGRR - projektu zwolnienia z indywidualnego licencjonowania oraz regulacji transgranicznych. Dalszy tryb przebiegł już rutynowo: wzajemnie uzgodnione rezultaty WGFM, WGRR i ETSI, w formie projektów Decyzji ERC, trafiły na forum ERC, gdzie 23 listopada 1998 zostały uchwalone w formie trzech Decyzji normujących PMR446 na obszarze CEPT...
SR - 07/2005
Artykuł pochodzi z serwisu internetowego miesięcznika Świat Radio
http://www.swiatradio.com.pl/virtual/article.php?sid=72
Zamieszczono: 23-06-2005. Dział: Łączność
Zarys historyczny, na podstawie publikacji w Świat Radio styczeń-luty/2022. Recenzja publikacji w czasopiśmie "CQ DL" 7/2021 - Historia walkie-talkie, str. 50.
Ostatnia aktualizacja: 16.02.2023r